Pacjenci zmagający się z chorobami onkologicznymi mają zagwarantowane określone prawa, wynikające zarówno z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i ustaw szczegółowych, w tym ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Prawa te obejmują dostęp do świadczeń zdrowotnych, poszanowanie godności i intymności, a także prawo do informacji o stanie zdrowia oraz podejmowanych procedurach medycznych.
Jednym z kluczowych aspektów w przypadku pacjenta onkologicznego jest zapewnienie ciągłości leczenia i niedyskryminacyjnego podejścia ze strony personelu medycznego. Diagnoza nowotworu stanowi podstawę do objęcia pacjenta szczególnym nadzorem medycznym i często kwalifikuje go do tzw. szybkiej ścieżki onkologicznej, która umożliwia szybszy dostęp do diagnostyki i terapii.
Dostęp do diagnostyki i leczenia onkologicznego
W polskim systemie ochrony zdrowia pacjent onkologiczny ma prawo do skorzystania z przyspieszonej ścieżki diagnostyki i leczenia, której celem jest minimalizacja czasu od wystąpienia objawów do uzyskania rozpoznania i rozpoczęcia terapii. Ułatwienie to znane jest jako „pakiet onkologiczny” i obejmuje m.in. możliwość uzyskania tzw. karty DiLO (diagnostyki i leczenia onkologicznego).
Dzięki tej karcie pacjent z podejrzeniem nowotworu może skorzystać z priorytetowego traktowania w zakresie badań obrazowych, laboratoryjnych czy konsultacji specjalistycznych. Szybkie wdrożenie leczenia onkologicznego, np. radioterapii, chemioterapii lub zabiegów chirurgicznych, znacząco wpływa na rokowania oraz jakość życia chorego.
Prawo do informacji i świadomej zgody na leczenie
Każdy pacjent ma prawo do rzetelnej i zrozumiałej informacji na temat swojego stanu zdrowia, proponowanych metod diagnostycznych, terapeutycznych oraz możliwych powikłań czy skutków ubocznych leczenia. W przypadku chorób nowotworowych, które często wymagają podejmowania trudnych decyzji medycznych, informacja staje się kluczowym elementem procesu leczenia.
Zgodnie z obowiązującym prawem, lekarz zobowiązany jest uzyskać świadomą zgodę pacjenta na wykonanie procedur medycznych. Taka zgoda oznacza, że chory został poinformowany o charakterze terapii, jej celu, możliwych ryzykach i alternatywach. Pacjent ma również prawo odmówić proponowanego leczenia, a jego decyzje muszą być respektowane, o ile są świadome i przemyślane.
Opieka paliatywna i wsparcie psychologiczne dla pacjentów onkologicznych
W zaawansowanych stadiach choroby nowotworowej, gdy leczenie przyczynowe przestaje być skuteczne, pacjentowi przysługuje dostęp do opieki paliatywnej. Celem tej formy opieki jest złagodzenie objawów choroby, poprawa komfortu życia oraz wsparcie emocjonalne dla chorego i jego bliskich.
Opieka paliatywna obejmuje nie tylko kontrolę objawów bólowych, ale także leczenie objawowe dotyczące trudności w oddychaniu, nudności czy stanów lękowych. Znaczącym elementem tej opieki jest także wsparcie psychologiczne i duchowe. Wielu pacjentów oraz ich rodziny korzysta również z pomocy ze strony psychologów klinicznych, terapeutów oraz grup wsparcia.
Prawo do leczenia bólu i objawów towarzyszących chorobie nowotworowej
Dostęp do świadczeń w ramach hospicjów domowych oraz stacjonarnych
Wsparcie psychologiczne i pomoc społeczna dla pacjentów oraz ich rodzin
Skargi i odwołania – jak dochodzić swoich praw?
W sytuacjach, gdy pacjent onkologiczny uznaje, że jego prawa zostały naruszone, istnieje możliwość złożenia skargi lub odwołania. Instytucją powołaną do ochrony praw pacjentów w Polsce jest Rzecznik Praw Pacjenta, który przyjmuje zgłoszenia dotyczące nieprawidłowości w udzielaniu świadczeń zdrowotnych, nierespektowania godności pacjenta czy niewłaściwego informowania o stanie zdrowia.
Skargi można również kierować bezpośrednio do dyrekcji placówki medycznej lub organów samorządu zawodowego (izby lekarskie, pielęgniarskie). W przypadku poważniejszych naruszeń możliwe jest też dochodzenie roszczeń na drodze sądowej. Warto pamiętać, że każde zgłoszenie powinno być dobrze udokumentowane i zawierać dokładny opis sytuacji. Dochowanie procedur i znajomość obowiązujących przepisów znacznie zwiększają szanse pacjenta na skuteczną obronę swoich interesów zdrowotnych. Organizacje pacjenckie oraz fundacje onkologiczne często oferują pomoc prawną lub wsparcie w zakresie pisania skarg oraz interpretacji przepisów prawa medycznego.
Artykuł powstał przy współpracy z malgorzata-kraszkiewicz.pl.
Powyższe informacje należy traktować jedynie jako informacyjno–edukacyjne. Treści te i porady w nich zawarte nie mogą zastąpić bezpośredniego kontaktu z lekarzem i nie powinny być uznawane za profesjonalną poradę.
